Uczeń Czarnoksiężnika
Spis Treści ▼
Opis
Ktoś używa narzędzi lub systemów których nie rozumie. Działa - ale inaczej niż oczekiwał. Próby naprawienia pogłębiają chaos. Nie można po prostu "zatrzymać miotły" po jej uruchomieniu.Uczeń Czarnoksiężnika to sytuacja, w której ktoś używa narzędzi, systemu lub siły bez pełnego zrozumienia tej siły i efektów ubocznych.
- Uczeń Czarnoksiężnika potrafi czegoś UŻYĆ. Ma techniczne umiejętności. Może włączyć reaktor, wypowiedzieć zaklęcie, wprowadzić nowy gatunek, uruchomić Syntetyczny Intelekt Syntetyczny Intelekt: syntetyczna (zbudowana sztucznie) forma sofonta (czującej istoty rozumnej), zaprojektowana do samodzielnego rozumowania, uczenia się i wspierania ludzkości. Może mieć agendę, uczucia, osobowość. , wdrożyć system ekonomiczny.
- Ale brakuje mu systemowego zrozumienia. Nie wie jak to działa w szerszym kontekście. Nie wie jakie są efekty uboczne. Nie wie nawet jak to zatrzymać.
Na początku wydaje się, że wszystko działa według planu. Ten pozorny sukces buduje fałszywą pewność. “To łatwiejsze niż myślałem!” Ale system ma własne zasady działania. Te zasady nie są oczywiste; działają w nieoczekiwany sposób. Mają efekty kaskadowe.
Kiedy Uczeń odkrywa że system działa INACZEJ niż oczekiwał, próbuje to naprawić. Ale każda interwencja bez zrozumienia może eskalować problem. Klasyczny przykład: przecięcie miotły tworzy dwie miotły. Próba wyłączenia może zwiększyć reaktywność. Dodanie nowego gatunku by kontrolować pierwszy może stworzyć trzeci problem.
Im dłużej to trwa, tym gorsze konsekwencje. Presja rośnie - trzeba “coś zrobić”. Ale ryzyko takie, że pogorszy się sprawę. Będzie jeszcze gorzej. Uczeń przechodzi od pewności siebie do paniki. Zaczyna desperacko szukać Mistrza. Kogoś kto faktycznie rozumie system.
Ten Motyw skupia się na luce między umiejętnością a zrozumieniem.
- Możesz nacisnąć guzik. Możesz wprowadzić kod. Możesz wymówić słowa.
- Ale to nie znaczy że rozumiesz co się stanie.
Typowe wykorzystanie na sesji
- Punkt startowy kryzysu: Ktoś uruchomił coś potężnego i nie może tego zatrzymać
- Pojawia się problem który eskaluje
- Trzeba działać zanim będzie za późno
- Komplikacja istniejącej misji: Wykorzystywany system wymyka się spod kontroli.
- Sytuacja nagle staje się bardziej chaotyczna i nieprzewidywalna. Pojawia się nowe zagrożenie, które nie było planowane.
- Postacie muszą improwizować wobec zmieniającej się sytuacji
- Uczeń, jeśli jest zdesperowany, może wykorzystać Narzędzie.
- Czy to bezpieczne, by naciskać go tak daleko by to nacisnął? Nawet jak jest przeciwnikiem?
- Czy ostrzec przed uruchomieniem? Jak przekonać?
- Jakie jest prawdopodobieństwo katastrofy vs szansa na sukces?
- Postacie w roli Ucznia: Jest ryzyko, że przeprowadzenie planu / aktywacja systemu doprowadzi do uruchomienia tego Motywu.
- Jak naprawić nie pogarszając? Przyznać się do winy czy ukryć?
- Czy znajdą Mistrza który pomoże?
- Poszukiwanie Mistrza: Centralna misja to znalezienie kogoś kto rozumie system
- Gdzie jest ekspert? Czy w ogóle istnieje?
- Powstrzymywanie “napraw” które pogorszą: Inni próbują naprawić chaos metodami które eskalują
- Rząd/korporacja/desperaci chcą “rozwiązać problem”
- Ich rozwiązania (bombardowanie, nowe chemikalia, shutdown) pogorszą sytuację; nie wiemy co system ROBI.
Charakterystyczne elementy
- Luka kompetencyjna - Uczeń potrafi UŻYĆ narzędzia ale nie rozumie JAK i DLACZEGO działa; wie jak uruchomić ale nie jak zatrzymać
- Na początku pozorny sukces - na początku wydaje się że wszystko działa według planu; buduje fałszywą pewność siebie
- System ma własną logikę - działa w nieoczekiwany sposób, według zasad które Uczeń nie zna; efekty kaskadowe
- Eskalacja przez próby naprawy - każda interwencja bez zrozumienia może pogorszyć; “przecięcie miotły tworzy dwie miotły”
- Brak procedury zatrzymania - nie ma prostego wyłącznika; wymaga głębszego zrozumienia niż uruchomienie wymagało
Proste przykłady:
- Uczeń Czarnoksiężnika (Goethe): Czarnoksiężnik kazał Uczniowi posprzątać, więc ten wolał rzucić czar na miotły by one sprzątały za niego i wnosiły wodę. Ale nie wiedział jak to zatrzymać. W rozpaczy, siekierą przeciął miotłę na dwie… i miał dwie noszące wodę miotły. System zaczął kaskadować. Musiał wrócić Czarnoksiężnik, by naprawić sprawę.
- Jurassic Park: Naukowcy klonują dinozaury. Myślą że kontrolują system. Wszystkie dinozaury są samicami - nie mogą się rozmnażać. Mają zależność od lizyny - umrą bez suplementów od ludzi. Wielowarstwowe systemy bezpieczeństwa. “Nie szczędziliśmy wydatków.” Ale dinozaury zmieniają płeć (geny żaby to umożliwiają), rozmnażają się i uciekają. Nie można po prostu “wyłączyć” życia.
Mechanika Motywu
Nowy Element
- Pojawia się Uczeń - osoba lub grupa używająca narzędzi/systemów bez pełnego zrozumienia
- Ma techniczne umiejętności by uruchomić (włączyć reaktor, wypowiedzieć zaklęcie, wprowadzić gatunek)
- Brakuje systemowego zrozumienia (skutki uboczne, efekty kaskadowe, procedura zatrzymania)
- Pojawia się Niekontrolowany Proces: Narzędzie/System/Siła. Coś potężnego, co zostaje uruchomione
- Ma własne zasady działania (fizyka, biologia, logika AI, dynamika społeczna, magia)
- Te zasady nie są oczywiste, działają w nieoczekiwany sposób
- Istnieje (lub istniał) Mistrz - ktoś kto faktycznie rozumie system
- Może być niedostępny (wyszedł, nie żyje, daleko)
- Może nie istnieć (system jest nowy, nikt go nie rozumie)
Wpływ na sesję
- Pojawia się Niekontrolowany Proces. Coś działa i nie można tego łatwo zatrzymać. Rozprzestrzenia się. Eskaluje. Zmienia otoczenie. Kiedy już działa, ma pęd. Da się spowolnić, ale nie zatrzymać.
- Próby naprawy komplikują sytuację. Każda interwencja może zadziałać w nieoczekiwany sposób. “Przecięcie miotły tworzy dwie miotły.” Proste rozwiązania pogłębiają problem. Interakcja z systemem tworzy nieoczekiwane efekty uboczne.
- Czas jest przeciwnikiem. Im dłużej to trwa, tym gorsze konsekwencje. Presja by “coś zrobić” narasta. Ale ryzyko że sytuacja będzie pogorszona też rośnie. Działać czy czekać?
- Uczeń przechodzi od pewności do desperacji. Początkowo pewny siebie. Potem panikuje. Szuka pomocy.
- Społeczeństwo obwinia Ucznia. Obwinianie nie naprawia problemu ale ludzie potrzebują kozła ofiarnego.
Nowe akcje i wydarzenia
- Początkowy sukces. Uczeń aktywuje system. Działa! Uczeń ma przewagę, idzie łatwo i skutecznie.
- Niewielkie nieoczekiwane zachowanie. System robi coś czego Uczeń nie przewidział. Może drobne. Może alarmujące.
- System demonstruje nową, nieoczekiwaną cechę. Jak już myśleliśmy, że rozumiemy co się dzieje - pojawił się nowy problem.
- Efekty kaskadowe. System wchodzi w interakcję z innymi systemami. Coś co wydawało się izolowane zaczyna być połączone. Problem się rozlewa dalej.
- INNI próbują zatrzymać System. Próbują wpłynąć na System, ale jedynie zmieniają jego działanie w jeszcze inny sposób i przy tym ucierpią.
- Obwinianie i konsekwencje społeczne. Ci którzy cierpią obwiniają Ucznia. “Tyś to zepsuł, Ty to napraw!”
W ramach tego Motywu odpowiedz na pytania
- Czym jest Niekontrolowany Proces? Magitech Magitech: sprzężenie technologii i magii w formie stabilnej i uważanej za bezpieczną i powtarzalną. Technologia oparta o "coś magicznego", ale już technologia. Lub bezpieczna replikowalna Anomalia stabilizowana technologicznie. ? Technologia? System społeczny? Rytuał kulturowy?
- Kim jest Uczeń? (naukowiec/inżynier eksperymentujący z czymś nowym? ktoś, kto znalazł coś Anomalnego Anomalia: byt (osoba, przedmiot, pojazd, miejsce) Skażony Energią Magiczną, co nadaje mu nieprzewidywalne i przekraczające prawa fizyki własności, powiązany z Energiami którymi jest nasycony. ? administrator zmieniający protokoły?)
- Jak Uczeń dostał dostęp do Procesu? Znalazł gdzieś? Skonstruował?
- Co chciał osiągnąć? Miał cel dobry, czy to desperacja, czy ambicja?
- Jak objawia się nietypowość Procesu / Systemu?
- Czy System robi coś lekko nieoczekiwanego? Jakie są OBJAWY że coś poszło nie tak?
- Gdy System opuszcza kontrolę - jaki jest endgame? Jak to się skończy? Katastrofa lokalna?
- Jakie próby naprawy będą przedsięwzięte przez INNYCH i jak pogarszają sytuację?
- Czy istnieje Mistrz? Kim jest i gdzie jest, jeśli tak? Może to są Postacie Graczy?
- Kto i jak cierpi przez Proces? Przypadkowi ludzie w zasięgu?
Jak ten Motyw dotyka Postacie?
- Element Motywu
- Postacie mogą być w roli Ucznia i musieć znaleźć Mistrza lub naprawić
- Lub Postacie mogą być w roli Mistrza i musieć naprawić (“Ty wiesz jak działają te bomby”)
- Przeciwnik może być Uczniem
- Wariant 1: Ważne, by nie naciskać go za mocno, by nie nacisnął “czerwonego guzika” w desperacji.
- Wariant 2: Nacisnął “czerwony guzik”. Teraz musimy przetrwać, grać na czas, aż System pożre Ucznia i korzystając z okazji próbować go zneutralizować / uciec.
- Tło: Katastrofa może działać się w tle a Postacie jedynie mają wykonać misję i korzystać z chaosu.
- Zapobieżenie: Postacie wiedzą co się stanie, więc próbują ostrzec / zapobiec. Połowa scenariuszy filmów katastroficznych na tym polega (np. “Wulkan”, gdzie główny bohater próbuje wymusić ewakuację).
W ramach tego Motywu podkreśl
- Proste rozwiązania pogarszają. “Przeciąć miotłę” - logiczne! Ale tworzy dwie miotły. Każda interwencja bez zrozumienia może eskalować.
- Luka między umiejętnością a zrozumieniem jest KLUCZOWA. To nie jest o głupocie. Uczeń POTRAFI użyć narzędzia. Ma techniczne umiejętności. Po prostu nie rozumie pełnego systemu, efektów ubocznych, procedury zatrzymania. “To działa” nie znaczy “rozumiem to”
- Nie można cofnąć czasu. Kiedy system jest uruchomiony, konsekwencje są realne i już “nie będzie jak dawniej”.
Przykłady z różnych mediów
- The Sorcerer’s Apprentice (Goethe): Źródło Motywu. Uczeń czarnoksiężnika animuje miotłę by nosiła wodę. Działa! Ale nie potrafi jej zatrzymać. Przecina siekierą - teraz dwie miotły, podwójna szybkość. Pokój zalany. Każda próba naprawy pogarsza. Tylko mistrz który wraca potrafi przerwać zaklęcie.
- Chimera (Mc Bride): Naukowcy na Antarktydzie wykorzystują wodorosty połączone z DNA jedwabników by poradzić sobie z zagrożeniem klimatycznym. Niestety, obecność nieoczekiwanej archaobakterii prowadzi do mutacji normalnych zwierząt a nawet człowieka. Pojawiają się niebezpieczne potwory. W sumie, większość sci-fi thrillerów / horrorów wykorzystuje ten Motyw.
- 2008 Krach Finansowy - Stworzono złożone instrumenty (CDO, CDS) myśląc, że rozumieją ryzyko. “Matematycznie udowodnione bezpieczeństwo.” Zakładali że ceny domów nigdy nie spadną ogólnokrajowo. Więc kiedy kredyty hipoteczne upadały, instrumenty finansowe zachowywały się w sposób “niemożliwy” według wykorzystywanych modeli. Próby naprawy (sprzedaż, zabezpieczenia) przyspieszyły krach. Im bardziej wyrafinowany instrument, tym mniej rozumieli jak zachowa się w kryzysie.